Smartroof 2.0

Als gevolg van klimaatverandering kan de temperatuur in bebouwde omgevingen hoog oplopen. Bij gebrek aan beplanting ontstaat hittestress, met negatieve gevolgen voor de kwaliteit van leven. Gezien het grote oppervlak bieden daken volop ruimte om de stad groener en weerbaarder te maken tegen overmatige hitte.

Toenemende hittestress

In warme perioden ervaren mensen in steden hoe met alle asfalt en beton de temperatuur hoog kan oplopen. Wegen en gebouwen nemen warmte op en geven dit ook weer af. Behalve de zon zorgt dus ook de infrastructuur voor hittestress. Gebrek aan plantengroei – die onder normale omstandigheden verkoelend werkt door water te verdampen – verergert dit effect. De overmatige warmte belemmert mensen in hun activiteiten en kan zelfs dodelijke slachtoffers maken. Ruimte voor groen is schaars in de stad. Het vergroenen van daken vormt hiervoor een oplossing.

Bestaande groendaken volstaan niet

Maar bestaande groendaken houden relatief weinig water vast en hebben meestal een beplanting die zuinig omgaat met water. Als gevolg hiervan is de verkoelende werking minimaal. Keuze voor andere planten vraagt tevens om een andere, zwaardere ondergrond. En dat belast de daken. Daarom is er behoefte aan een nieuw daksysteem, dat zorgt voor maximale koeling, water vasthoudt en toch licht is in gewicht. In samenwerking tussen industrie, vastgoedbeheerders, overheids- en onderzoeksinstellingen is dit project erin geslaagd om tot zo’n breed toepasbaar daksysteem te komen.

Nieuw daksysteem

Het daksysteem dat binnen het project Smartroof 2.0 is ontwikkeld heeft als doel de verkoelende eigenschappen van groene daken in het stedelijk gebied te vergroten. Door gebruik te maken van een onderlaag met speciale vezels, wordt het water dat op het dak valt vastgehouden en via capillaire werking weer vrijgegeven zodra de beplanting dit nodig heeft. De vezels zijn lichter in gewicht dan het substraat waarvan huidige groendaken gebruikmaken. Met deze oplossing kunnen de planten gedurende lange tijd het water benutten om te verdampen en meewerken aan de strijd tegen hittestress.

Optimale verdamping

Belangrijk uitgangspunt binnen het project was een wetenschappelijke toetsing van de toegepaste vezels. Hoe gedragen de water- en energiehuishouding van de innovatieve daksystemen zich onder verschillende omstandigheden? Om dit te bepalen werd op speciaal ingerichte proefvlakken met geavanceerde meetapparatuur de wisselwerking tussen plantengroei en waterhuishouding in de bodem vastgelegd. Zo bleek tijdens een hittegolf in 2017 die twee weken aanhield dat het blauwgroene dak optimaal verdampt (en dus koelt): zo’n 42 liter water per m². Dat is ruim twee keer zoveel als bestaande systemen. Daarnaast zet het nieuwe daksysteem bijna 50% meer zonne-energie om in verdamping dan conventionele groene daken. Sinds de installatie van het slimme dak bovenop een niet-geïsoleerd dak kwam zelfs op warme zomerdagen in 2018 de temperatuur in de waterbergingslaag niet boven de 23-24°C. De airconditioning in het gebouw kon uit blijven.

Grote soortenrijkdom

De positieve werking van blauwgroene daken gaat nog verder. Vanwege het stabiele vochtgehalte in de bodem kan een soortenrijke vegetatie van sedum, grassen en kruiden opschieten. Bestaande groene daken ontwikkelen zich niet verder dan de aangebrachte sedumbeplanting. Uiteraard liften ook insecten op het voordeel van het nieuwe daksysteem mee. In een etmaal zijn maar liefst 42 insectensoorten op het onderzoeksdak aangetroffen.

Breed toepasbaar daksysteem

Uiteindelijk heeft het project Smartroof 2.0 geresulteerd in een breed toepasbaar daksysteem dat de regenwaterafvoer terugdringt, hittestress tegengaat en de biodiversiteit vergroot. Daarnaast is een reeks unieke metingen aan de water- en energiebalans van blauwgroene daken vastgelegd dat bijdraagt aan een verdere uitrol van deze toepassing om het leefklimaat van de stedelijke omgeving te verbeteren.