Verkenningen van KWR en de drinkwatersector in innovatieve watertechnologie

Water vormt een van de economische topgebieden, aangewezen door het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Ter stimulering van innovaties en om economische waarde uit de ontwikkelde kennis te creëren, is eind 2012 een nieuwe stimuleringsregeling van kracht geworden: de TKI-regeling (Topconsortium Kennis en Innovatie). Eén van de doelstellingen van TKI Watertechnologie is het stimuleren van samenwerking in de waterketen voor een hogere efficiëntie van de ingezette middelen. Gestuurd wordt op privaat-publieke samenwerking. Niet alleen onderzoek, maar ook pilots en proeftuinen komen voor TKI-financiering in aanmerking.

Technologie

Het topsectorenbeleid – en daarmee ook TKI Watertechnologie – beoogt innovaties in de waterketen te stimuleren door het versterken van privaat-publieke samenwerking (PPS). Doel is te komen tot interdisciplinair en participatief onderzoek in de ‘gouden driehoek’ van overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen. In het vormgeven van deze samenwerking in onderzoek moet een goede afstemming plaatsvinden tussen onderzoekers, mkb en drinkwaterbedrijven. Bovendien moeten de onderzoeksresultaten hun weg vinden naar de markt. Wereldwijd krijgen waterbedrijven steeds meer met vergelijkbare uitdagingen te maken, zoals klimaatverandering, verouderende infrastructuur en verontreinigde bronnen. Samen optrekken bij het ontwikkelen en implementeren van oplossingen ligt voor de hand. Het PPS-consortium bepaalt per onderzoeksproject de vraagsturing, gebaseerd op marktmogelijkheden, maatschappelijke uitdagingen (bijv. streven naar duurzaamheid) en wetenschappelijke inzichten. De wetenschap staat hierbij ten dienste van de gestelde opgaven. Afhankelijk van de betrokken onderzoeksorganisatie heeft het onderzoeksproject een meer fundamenteel dan wel een praktisch karakter.

KWR voert samen met de Nederlands-Vlaamse drinkwatersector het bedrijfstakonderzoek (BTO) uit; een collectief programma voor toegepast wetenschappelijk onderzoek. Hieraan nemen alle Nederlandse drinkwaterbedrijven en het grootste Vlaamse waterbedrijf (De Watergroep) deel. Naast dit collectieve onderzoek nemen drinkwaterbedrijven samen met KWR of andere kennisorganisaties deel in projecten via TKI, NWO, Horizon 2020 e.a.

Verkennend onderzoek gaat als regel vooraf aan de totstandkoming van onderzoeksprojecten in PPS-verband. Doel hiervan is tweeledig: (1) onderzoek naar ontwikkelingen en trends die voor de sector relevant zijn, en (2) onderzoek naar de behoeften van (mkb-)bedrijven en eindgebruikers in de sector. Daarnaast is, wellicht net zo belangrijk, (3) het terugkijken i.e. onderzoek uitvoeren naar opbrengsten en potentiële verbeterpunten van onderzoeksprojecten.

Uitdaging

We verbinden TKI en BTO met andere (intern)nationale wateronderzoeksprogramma’s, (inter)nationale partners en fondsen door initiatief te nemen voor en betrokken te zijn bij agendavorming en uitvoering van (inter)nationale onderzoeksprogramma’s. We verkennen, stimuleren en leren van onderzoekssamenwerking met kennispartners in de waterketen en de triple helix. Het verkennen en onderzoeken van onderzoeksbehoeften bij de drinkwaterbedrijven en afstemming met onderzoekers en (mkb-) bedrijven en eindgebruikers in de sector, leiden tot nieuwe innovatieve onderzoeksprojecten. Mogelijkheden voor kennisuitwisseling en samenwerking van TKI met BTO en andere onderzoeksprogramma’s worden onderzocht. Het is voor het TKI, BTO en KWR van groot belang dat afstemming, aansluiting en samenwerking gezocht wordt met andere wateronderzoeksprogramma’s. Deze activiteiten sluiten aan op doelen (1) en (2) van het verkennend onderzoek, zoals hierboven genoemd.

Een geschikte leidraad voor de evaluatie van TKI-projecten bleek niet beschikbaar. Om die reden is in 2014 in samenspraak met vertegenwoordigers van de TKI Programmaraad een format ontwikkeld voor evaluatie van afgeronde TKI-projecten. Met deze tool is elk project geëvalueerd om te verkennen in wat bereikt is met de projecten en welke verbeterpunten mogelijk zijn. Deze activiteit sluit aan op verkennend onderzoek doel (3).

Oplossing

Een belangrijke opbrengst is het onderzoeken, afstemmen met en coördineren van de TKI- en BTO-inbreng in (inter)nationale wateronderzoeksprogramma’s. Verbinden en samenwerken met andere onderzoeksprogramma’s zorgen voor een multiplier in kennis en onderzoeksgelden. Bovendien, in een klimaat waarin KWR, de drinkwaterbedrijven, partners in de watercyclus, wetenschap en bedrijfsleven elkaar leren kennen en waarderen, ontstaat ruimte voor innovatie. Deelresultaten worden breed verspreid en dienen om nieuwe onderzoeksprogramma’s en -projecten te ontwikkelen.

De volgende opbrengsten zijn via de downloadlink te vinden:

• Evaluatieformulier projecten TKI Watertechnologie
• KWR seminar TKI Watertechnologie, mei 2014
• Rapport Naar een multi-disciplinair BTO
• Rapport Co-makership
• Rapportage Verkenningen van KWR en de drinkwatersector in innovatieve watertechnologie 2013-2015
• Rapportage onderzoek afgeronde projecten 2013 – 2016
• Rapportage Verkenningen van KWR en de drinkwatersector in innovatieve watertechnologie 2016-2019
• Rapportage Productieve interacties in transdisciplinaire programma’s
• Rapportage Research agenda setting

Aanpalend hebben disseminatie-activiteiten plaatsgevonden via websites (KWR, TKI Watertechnologie, Topsector Water), beurzen (Aqua Nederland Vakbeurs, Wetsus), seminars/workshops, welke eigenstandig zijn georganiseerd dan wel in combinatie met een evenement dat door derden is georganiseerd. Het gaat hierbij om evenementen zowel binnen de watersector als cross-sectoraal.